Turmalin
Turmalin je najbogatiji mineral na planeti po kemijskim elementima. Riječ turamali ili toramolli potiče iz sinhalskog jezika (Sri Lanka) gdje znači kamen koji privlaći pepeo. U prirodi je često zastupljen mineral. Ima ga u velikom spektru boja. Koristi se kao ruda bora, za proizvodnju električne opreme i služi kao polaroid za dobivanje linearno polarizirane svijetlosti. Turmalinski kristali zagrijavanjem postaju pozitivno nabijeni na jednom kraju, a negativno nabijeni na drugom. Zahvaljujući tom efektu, turmalini u kolekcionarskim zbirkama mogu na sebe navući ružne slojeve prašine, ako su izloženi pod jakim svjetlom. Današnja najveća nalazišta su u Brazilu, SAD-u, Afganistanu, Pakistanu, Sri Lanki, Kini, Australiji, Zimbabveu, Madagaskaru, Tanzaniji, Mazambiku, Keniji, Namibiji, Rusiji i Češkoj.
Proizvodi…U draguljarstvu najveću cijenu imaju kristali elbaiti, draviti i liddocoatiti, te neke višebojne vrste koje se sa sigurnošću ne mogu nigdje svrstati (npr. poznati Lubenica Turmalin). Od bezbojnih ahroita bruse se kontaktne leće. Kristali Turmalina koriste se u brojnim granama elektrotehnike, od izrada fenova za kosu, pročišćivača vode, do piezopločica za radio-industriju.
Opća formula svih Turmalina : XY3Z6[(BO3)3Si6O18(OH,F)4]. Od toga :
- X - odnosi se na kemeijske elemente Ca,Na,K,Mn
- Y - se odnosi na kemijske elemente Mg,Li,Al,Mn,Fe2+
- Z - se odnosi na kemeijske elemente Al,Mg,Ti,Cr,V,Fe3+
Kemijska formula : Na(Al,Fe,Li,Mg,Mn)M3Al(Si6O18)(BO3)3(OH,F)4 - Ciklosilikati
Tvrdoća : 7-7,5 po Mohsovoj ljestvici
Lom : neravan
Sjaj : staklast
Prozirnost : prozirni do neprozirni
Varijeteti : Ahroit (bezbojan), Idigolit (plav-ljubičast), Rubelit (rušičasto-crveni), Sibelit, Verdelit (zeleni). Oni se dijele na 14 krajnih grupa :
- Elbait - Na(Li1.5,Al1.5)Al6Si6O18(BO3)3(OH)4 - višebojan
- crni Turmalin - Šerl - NaFe2+3Al6Si6O18(BO3)3(OH)4 - prvi puta je opisan 1524 godine
- Dravit - NaMg3Al6Si6O18(BO3)3(OH)4 - smeđih, žutih, zelenih te sivih boja. Ime je dobio po rijeci Dravi, pored čijih obala je pronađen pobliže Dravograda u Sloveniji
- Kromdravit - NaMg3Cr6Si6O18(BO3)3(OH)4- igličasti, zelene boje, rijedak te vrlo cijenjen
- Olenit - NaAl3Al6Si6O18(BO3)3O3OH
- Bergerit - NaFe3+3Al6Si6O18(BO3)3O3F
- Povondrait - NaFe3+3(Fe3+4Mg2Si6O18(BO3)3(OH)3O - ime je dobio po profesoru Povondri
- Vanadiodravit - NaMg3V6Si6O18(BO3)3(OH)4
- Liddicoatit - Ca(Li2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F - višebojni, sa većim sadržajem Ca
- Uvit - CaMg3(MgAl5Si6O18(BO3)3(OH)3F - smeđih boja
- Hidroksiferuvit - CaFe2+3(MgAl5Si6O18(BO3)3(OH)4
- Rossmanit - (LiAl2)Al6Si6O18(BO3)3(OH)4
- Foitit - (Fe2+2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)4
- Magneziofoitit - (Mg2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)4
turmalin čišćenje : turmalin se čisti 1-2 puta mjesečno, kratko pod mlazom mlake vode ili preko noći u posudi s vodom te zajedno s gorskim kristalom.
turmalin punjenje : sve vrste turmalina pune se neograničeno na direktnom suncu (ogrlicu ili narukvicu treba puniti u suhoj posudi zajedno s kristalima hematita i gorskog kristala).
